เมล็ดผัก พร้อมแนะนำประโยชน์ที่คุณควรรู้พันธุ์เมล็ดพันธุ์ผัก

เมล็ดผัก การเก็บเมล็ดพันธุ์เนื่องจากเมล็ดพันธุ์เป็นของกิน ของกินเป็นชีวิต การเก็บเมล็ดพันธุ์เป็นเรื่องที่ไม่ได้ยากเย็น ที่ใครๆก็ทำเป็น เพื่อเกษตรกรมีเมล็ดพันธุ์เป็นของตนเอง ลดการพึ่งพิง ทำให้เกษตรกรลืมหน้าอ้าปากได้จริงขั้นตอนการเก็บเมล็ดพันธุ์ แบ่งได้ 3 กรุ๊ป ดังต่อไปนี้เม็ดแห้ง ตัวอย่างเช่น บวบ ถั่วค้าง ผักกาด ผักคะน้า ผักชี ผักบุ้ง ใบกะเพรา แล้วก็ข้าว ฯลฯแบบอย่างบวบ ปลดปล่อยได้ผลแห้งค้างต้น แล้วจึงเอามีดเฉือนแกะเอาเม็ดออกมา และก็ตากเม็ดในที่ร่ม 4-5 วัน ก็เลยเก็บได้ข้าว เลือกเฟ้นเมล็ดพันธุ์จากรวงที่บริบูรณ์เสมอกัน เพื่อรักษาประสิทธิภาพประเภทข้าวที่ดีไว้

• การหยอดเม็ดลงในหลุมปลูก การหยอดเม็ดลงในหลุม คือ การนำเมล็ดพันธุ์พืชที่ปรารถนา nago-coffee ปลูกหยอดลลงหลุมปลูกที่ได้จัดเตรียมไว้อย่างดีเยี่ยม การปลูกพืชโดยวิธีการแบบนี้มักนิยมใช้กับพืชที่มีเม็ดขนาดใหญ่ มีระบบระเบียบรากลึก หรือทรงต้นเป็นพุ่มไม้ ดังเช่น ไม้ผลยืนต้น ผักส่วนห้องครัวจำพวกแตงต่างๆดังเช่นว่า มะระ บวบ ฟักทอง
• ข้าวโพดหวาน ฯลฯ การปลูกพืชโดยการหยอดเม็ดลงในหลุม ทำเป็นโดยการเตรียมดินในหลุมปลูกให้ร่วนซุยรวมทั้งให้มีธาตุของกินพืชพอเพียงกับสิ่งที่มีความต้องการของพืช ทำหลุมลึกโดยประมาณ 1 – 2 ซม. แล้วก็นำเม็ดหยอดลงกึ่งกลางหลุมโดยประมาณ 2 – 3 เม็ด แล้วกลบดิน ต่อจากนั้นก็รดน้ำให้เปียกแต่ละวัน แล้วก็ควรจะระวังอย่าให้น้ำหลากขังในหลุมปลูก เพราะว่าจะมีผลให้เม็ดเน่าได้ ต่อจากนั้นราวๆ 3 – 5 วัน (สุดแต่จำพวกของพืช) เม็ดจะแตกออกฯลฯกล้าเจริญวัยขึ้นมาเหนือดิน และก็เมื่อแข็งแรงก็ดีแล้วมีใบจริง 2 – 4 ใบ ก็เลยถอนแยกให้เหลือหลุมละ 1 – 2 ต้น และก็ปฏิบัติรักษาจวบจนกระทั่งจะได้ผลผลิต

เมล็ดผัก กรมส่งเสริมการเกษตร

ทำแปลงชนิดผักที่มีคุณภาพตามมาตรฐาน

แล้วก็ได้ร่วมกับเกษตรกร สามัญชนทั่วๆไปทำแปลงชนิดในพื้นที่แปลงเกษตรกรเพื่อผลิตเป็นเมล็ดพันธุ์ หรือเกื้อหนุนหน่วยงานต่างๆที่มีความต้องการเมล็ดพันธุ์สำหรับในการทำแปลงผลิตและก็เพาะพันธุ์ผักมาตรฐาน เป็นการลดรายการจ่ายครอบครัว เมล็ดพันธุ์ผักที่ศูนย์ผลิต ส่วนหนึ่งส่วนใดก็นำไปส่งเสริมในโครงงานต่างๆหรือให้เกษตรกรเอาไปใช้เป็นเมล็ดพันธุ์สำหรับเพื่อการเพาะปลูก หรือนำไปช่วยเหลือเกษตรกรหรือราษฎรในพื้นที่เผชิญภัยธรรมชาติขณะนี้เมล็ดพันธุ์ท้องถิ่นพวกเราเหลือลดน้อยลงไปทุกครั้ง จวบจนกระทั่งคุณโจน จันได มักกล่าวไว้ว่า “พวกเราเป็นรุ่นท้ายที่สุดที่เป็นเจ้าของเมล็ดพันธุ์ประจำถิ่น” เพราะเหตุว่าการมีไว้ในครอบครองการตลาดของอุตสาหกรรมเกษตรรวมทั้งของกิน แล้วก็การเพาะปลูกเกษตรอินทรีย์และก็ส่งต่อเมล็ดพันธุ์ลดลง

เม็ดก็คล้ายกับสิ่งมีชีวิตทั่วๆไปที่มีการเติบโตรวมทั้งมีการเสื่อมเป็นธรรมชาติ แม้กระนั้นการเสื่อมของเมล็ดพันธุ์ มีกฎที่ต้องปฏิบัติ แบบอย่าง รวมทั้งข้อจำกัดพิเศษบางประการ ซึ่งต่างจากสิ่งอื่นๆนอกจากนี้คำว่า “เสื่อม” ที่ใช้กับเมล็ดพันธุ์ยังต่างกับที่ใช้เมล็ดพืชปกติด้วยการพักตัวของเม็ดลักษณะทางโครงร่างวิทยาของเม็ดมีคัพภะซึ่งล้อมโดยเปลือกเม็ด ซึ่งเป็นผลมาจาก Integument ของไข่ เม็ดบางจำพวกมีของกินสำรอง (Endosperm) ล้อมคัพภะอีกครั้งหนึ่ง เม็ดสามารถพักตัวได้ ซึ่งเป็นการที่เม็ดไม่อาจจะแตกหน่อได้ ซึ่งบางครั้งอาจจะเนื่องด้วยปัจจัยใหญ่ๆสองประการเป็น สภาพแวดล้อมข้างนอกรวมทั้งภาวะข้างในเม็ดเอง การพักตัวของเม็ดทำให้การงอกของเม็ดช้าออกไป ตราบจนกระทั่งกำลังจะถึงช่วงเวลาที่สมควร โดยเหตุนั้นการพักตัวของเม็ดก็เลยเป็น หน้าที่ที่สำคัญของพืชสำหรับในการที่จะรอดตายอยู่ได้น่าฟังเม็ดจะแข็งแรงต่อสิ่งแวดล้อมที่ไม่ สมควรดีมากกว่าเยื่อธรรมดา การพักตัวของเม็ดมีข้อเสียอยู่บ้าง ยกตัวอย่างเช่น จำเป็นต้องสิ้นเปลืองหาวิธีการกำจัดแจงพักตัวออกไป แล้วก็ในเรื่องที่เม็ดหลงเหลือในดินแล้วก็พักตัวอยู่แม้กระนั้นมาผลิออกในช่วงฤดูที่ปลูกพืชประเภทต่อไป ก่อปัญหาวัชพืชได้

 

 

 

ถึงแม้การพักตัวของเม็ดจะมีลักษณะคล้ายกับการพักตัวของอวัยวะอื่นๆ แต่ว่าการที่เม็ดมีส่วนประกอบที่แปลกไปจากอวัยวะอื่นๆ เมล็ดผัก เนื่องจากมีเปลือกเม็ดซึ่งนำมาซึ่งการก่อให้เกิดความสลับซับซ้อนเพิ่มขึ้น การพักตัวของเม็ดก็เลยมีหลายประเภท และก็ไม่เหมือนกันกับการพักตัวของอวัยวะอื่นๆเมล็ดพันธุ์ที่เก็บเมื่อผลสุกแก่ อาทิเช่น มะแว้งเครือ มะระขี้นก ฟักทอง ฟักเขียว แตง

กรรมวิธีการเก็บ

• นำเอาผลสุกแก่มาผ่า เพื่อนำเม็ดออกมาล้างให้สะอาด
• นำเอาเม็ดที่ล้างสะอาดแล้ว ไปผึ่งแดดให้แห้งโดยประมาณ 2-3 วัน
• นำเม็ดมาฝัดด้วยกระด้ง เพื่อคัดเลือกเมล็ดพันธุ์ที่บริบูรณ์ มีน้ำหนักดี
• นำเมล็ดพันธุ์มาบรรจุในถุงที่ทำจากกระดาษบีบอากาศออกให้หมด ปิดปากถุงให้สนิท
• รวมทั้ง เขียนเนื้อหาไว้ข้างถุงหรือบางครั้งก็อาจจะใส่เมล็ดพันธุ์ลงในขวดแล้วปิดฝาให้สนิท ต่อจากนั้นนำไปเก็บเอาไว้ภายในตู้แช่เย็นหรือตู้เก็บเมล็ดพันธุ์

ไม่ว่าจะปลูกพืชเพื่อขายหรือเพื่อทานในครอบครัว คุณควรจะตรวจตราเสมอว่าเมล็ดพันธุ์ผักดังกล่าวข้างต้นเป็นแบบ  เมล็ดผัก OP (Open Pollinated Variety) หรือ F1 (Hybrid variety) ซึ่ง OPเป็นสายพันธุ์พืชทั่วๆไป สามารถผสมเกสรได้อย่างอิสระ สามารถเก็บเม็ดเพื่อใช้แพร่พันธุ์ต่อได้ ส่วน F1 เป็นพืชที่ผ่านการดัดแปลงแก้ไขกรรมพันธุ์ โดยจะคัดเลือกเอาเฉพาะจุดแข็งของพืชไว้ พืชก็เลยทน ได้ผลผลิตมากมาย แต่ว่าในเวลาเดียวกันพืชพวกนี้จะเป็นหมัน สำหรับเพื่อการปลูกคราวถัดมาก็จำเป็นต้องซื้อเมล็ดพันธุ์ใหม่จ้ะ

เม็ดแฉะ ตัวอย่างเช่น พริก มะเขือ ฟักทอง และก็แตงโม ฯลฯ

แบบอย่างพริก: กรีดเม็ดพริกสด แกะเม็ดออก แล้วนำเม็ดไปแช่น้ำโดยประมาณ 1 อาทิตย์ เม็ดที่ดีจะจมน้ำ รินน้ำออก 3-4 รอบ จนกระทั่งหายเหม็น นำเม็ดไปตาก 3-4 วัน แล้วจึงเก็บโดยปกติการปลูกพืชโดยใช้เม็ดมี 3 แนวทาง เป็น การเพาะเม็ด การโปรยเม็ด แล้วก็การหยอดเม็ดลงหลุม ซึ่งแต่ละแนวทางก็มีความเหมาะสมกับพืชแต่ละประเภทต่างกันออกไป โดยเหตุนี้การที่จะปลูกพืชโดยใช้เม็ดด้วยแนวทางใดนั้น จำเป็นที่จะต้องจะตรึกตรองให้เหมาะสมกับจำพวกของพืช ขนาดรูปร่าง หรือรูปแบบของเมล็ดพันธุ์ ตลอดจนสถานที่หรือภาชนะที่จะใช้เพื่อการปลูก ดังนี้เพื่อต้นพืช สามารถเจริญวัยก้าวหน้า มีความสมบูรณ์แข็งแรง และก็ได้ผลผลิตเจริญเม็ดที่มีมูก ยกตัวอย่างเช่น มะละกอ มะเขือเทศ แล้วก็เสาวรส ฯลฯ ซึ่งมีมูกห่อหุ้มเม็ด ให้นำเม็ดไปแช่น้ำนาน 3-4 อาทิตย์ เม็ดที่ดีจะจมน้ำ ล้างหลายๆรอบให้สะอาด และจากนั้นจึงนำไปตากให้แห้งก็เลยเก็บได้เรื่องตากเมล็ดพันธุ์นั้นให้ตากในที่ร่ม แล้วก็เก็บเมล็ดพันธุ์ในที่แห้ง โดยเมล็ดพันธุ์จะแก่ 1 ปี แม้แช่ตู้แช่เย็นก็สามารถเก็บได้นานถึง 10 ปี อย่างไรก็ดีอัตราการงอกของเมล็ดพันธุ์ที่เก็บไว้นานจะลดน้อยลง

ผู้ครอบครองสิทธิสายพันธุ์มีสิทธิเหนือ “พืชพันธุ์ที่ได้มาจากจำพวกคุ้มครองป้องกัน”

นักค้นคว้าหรือนักแก้ไขจำพวกรายย่อย เป็นนักปรับแก้จำพวกส่วนมากของประเทศ ตามที่กล่าวไว้ว่าการเลือกเฟ้นพืชพันธุ์ผักของวิถีชีวิตชาวไทยนั้น อาจมาจากความคิดเลือกเริ่มแรก หรือความเคลื่อนไหวนิดหน่อย แต่ว่าด้วยกฎข้อบังคับตาม UPOV 1991 นั้น กำหนดให้ผู้ทรงสิทธิในพืชพันธุ์คุ้มครองป้องกันที่ถูกคนอื่นนำไปวิจัย สามารถอ้างสิทธิในผลงานการศึกษาเรียนรู้วิจัยหรือในพืชพันธุ์ใหม่ที่พัฒนขึ้นนั้นได้ ถ้าพิสูจน์ได้ว่าพืชพันธุ์ใหม่ที่ได้ ไม่ได้มีความไม่เหมือนอย่างสำคัญจากพืชพันธุ์ปกป้อง พืชพันธุ์ใหม่ที่เกิดขึ้นจากการศึกษาวิจัยก็จะกลายเป็นสิทธิของผู้ทรงสิทธิเดิม ในฐานะที่เป็น “พืชพันธุ์ที่ได้มาจากพืชพันธุ์ป้องกัน”

(essentially derived varieties) (TDRI, 2017) และก็มีการขยายช่วงเวลาปกป้องสายพันธุ์พืชถึง 20 ปี เมล็ดผัก ทำให้นักปรับปรุงประเภทในไทยปรับปรุงสายพันธุ์ต่อก็ทำไม่ได้น่าฟังมีช่วงเวลาคุ้มครองป้องกันช้านาน ข้อผูกพันตามกฎหมายนี้ทำให้วิถีการคัดสรรเมล็ดพันธุ์ของเกษตรกรอินทรีย์รายย่อยถูกทำลายไปความหมายของการเสื่อมสภาพของเมล็ดพันธุ์การหมดสภาพของเมล็ดพันธุ์ คือ การที่เมล็ดพันธุ์สูญเสียสมรรถนะ หรือความแข็งแรงอันเป็นผลจากความเคลื่อนไหวในทางไม่ดีต่างๆที่เกิดขึ้นในเม็ดจนกว่าเมล็ดพันธุ์ตายไปสุดท้าย

เปลือกเม็ดแข็งรวมทั้งดก

เม็ดเป็นเยื่อเจริญก้าวหน้าขนาดเล็ก ซึ่งจะมีเยื่อที่สะสมของกินอยู่ด้วยแล้วก็มีเปลือกบางๆอีกหลายชั้น เม็ดบางประเภทอาจจะเป็นไปได้ว่าจะมีเยื่อที่แข็งแรงหุ้มห่ออยู่ข้างนอกปฏิบัติหน้าที่เป็นเปลือกเม็ด ซึ่งเปลือกเม็ดที่ครึ้มหรือแข็งมากมายๆชอบมีส่วนร่วมนำมาซึ่งการก่อให้เกิดการพักตัวของเม็ด เนื่องจากว่าจะปกป้องไม่ให้น้ำแล้วก็อากาศผ่านเข้าออก รวมทั้งยังจำกัดการเจริญก้าวหน้าของคัพภะด้วย เม็ดหลายอย่างจะผลิออกก้าวหน้าขึ้นเมื่อกำจัดเปลือกเม็ดออกไป เม็ดกลุ่มนี้แม้ว่าจะอยู่ในที่เปียกชื้นหรือได้รับน้ำก็บางครั้งก็อาจจะไม่ผลิออกเนื่องจากรอบๆรอยแผล (Hilum) ของเม็ดจะพองออกเมื่อได้รับความชุ่มชื้นทำให้รูในรอบๆนี้ปิดสนิท น้ำซึมเข้าไปมิได้ กระตุ้นแล้วส่งผลให้มีการเกิดความไม่เหมือนของความชุ่มชื้นข้างในแล้วก็ด้านนอก นอกจากนี้เม็ดที่มีเปลือกแข็งชอบไม่ยินยอมให้ก๊าสผ่านเข้าออกเม็ดโดยเฉพาะอย่างยิ่งแก๊สออกสิเจน การกระตุ้นให้เม็ดกลุ่มนี้ดูดน้ำ สามารถทำเป็นหลายแนวทาง ดังเช่นว่า ขัดเม็ดให้เปลือกบางลง แช่ลงในกรดซัลฟูริคเข้มข้นเป็นระยะเวลาสั้นๆแนวทางนี้จะทำลายส่วนเปลือกเม็ด ทำให้น้ำซึมเข้าไปได้ ในภาวะธรรมชาติเม็ดกลุ่มนี้บางทีก็อาจจะถูกเชื้อจุลินทรีย์บางจำพวกสลายตัวเปลือกไปเล็กน้อย การแช่เม็ดในน้ำร้อน 40 องศาเซลเซียส ในช่วงเวลาสั้นๆก็สามารถลดปัญหานี้ได้เช่นเดียวกัน แบบอย่างของเม็ดที่มีเปลือกดกอยู่ในเชื้อสาย Leguminosae Chenopodiaceae Malvaceae และก็ Geraniaceae ฯลฯ

สำหรับเมล็ดพันธุ์ควบคุมนี้ “ตามพ.ร.บ.พืชพันธุ์ พุทธศักราช 2518 เมล็ดพันธุ์พืชควบคุม คือ เมล็ดพันธุ์ที่รัฐมนตรีประกาศกำหนดให้เป็นเมล็ดพันธุ์ควบคุม” กล่าวอีกนัยหนึ่ง เป็นเมล็ดพันธุ์ผักที่มีการดูแล ควบคุมทั้งยังอัตราการงอกรวมทั้งความบริสุทธิ์ของเมล็ดพันธุ์นั้นๆเมื่อเกษตรกรนำไปปลูกแล้วจึงเชื่อมั่นได้ว่าเมล็ดพันธุ์ดังที่กล่าวมาข้างต้นมีอัตราการงอกสูง เป็นเมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพ โดยในปัจจุบันนี้มีเมล็ดพันธุ์ควบคุมถึง 37 จำพวก เป็นผัก 28 ประเภท รวมทั้งพืชไร่อีก 9 จำพวก ซึ่งเมล็ดพันธุ์บางประเภทมีการนำเข้าจากต่างแดนก็เลยควรจะมีหัวข้อการควบคุมประสิทธิภาพ เพื่อคนซื้อได้ “ผลิตภัณฑ์ตรงปก” นั่นเองจ้ะ

ห้ามขายผลิตผลหรือดัดแปลงแล้วขายโดยไม่แบ่งกำไรแก่ผู้ครอบครองจำพวก

แม้คุณเป็นเกษตรกรปลูกข้าว ที่บังเอิญเป็นสายพันธุ์ที่ใกล้เคียงกับจำพวกของบริษัทที่ลงบัญชีไว้ เมล็ดผัก  (ไม่ต่างอะไรอย่างเป็นจริงเป็นจัง) ผลิตภัณฑ์ข้าวที่ได้มานั้นก็ควรต้องแบ่งกำไรให้กับผู้ครอบครองจำพวกโดยชอบด้วยกฎหมาย และไม่ใช่เพียงแต่เมล็ดข้าว ยังรวมถึงสินค้าที่ได้จากข้าว ไม่ว่าจะเป็นข้าวเปลือก รำข้าว ฟาง หรือการนำไปดัดแปลงอย่างเส้นก๋วยเตี๋ยว ถือว่าเป็นการเปลี่ยนจากการที่เกษตรกรทั่วๆไปที่เป็นเพียงแต่ผู้ปลูก-จัดจำหน่ายจำเป็นจะต้องซื้อแล้วก็แบ่งปันผลตอบแทนให้กับผู้ครอบครองชนิด การสร้างของกินตลอดทั้งระบบห่วงโซ่อุปทานโดยธุรกิจระดับเล็กไปจนกระทั่งระดับกึ่งกลางจะได้รับผลพวงรวมทั้งถูกถือครองโดยอุตสาหกรรมอย่างสิ้นเชิง